การมีทักษะที่ไม่ถูกต้องในการจัดการความเครียด ก่อให้เกิดความเครียดและปัญหาสุขภาพมากมายตามมา ซึ่งโรคหัวใจก็เป็นหนึ่งของปัญหาสุขภาพที่เกิดขึ้น ความเครียดหรือความวิตกกังวลเมื่อขึ้นแล้ว ร่างกายจะสร้างสารที่เรียกว่า “อะดรีนาลิน” ซึ่งมีฤทธิ์ทำ ให้หัวใจเต้นเร็วและแรงขึ้นขึ้น จนทำให้หลอดเลือดบีบตัว เสี่ยงต่อการเกิดความดันโลหิตสูง เสี่ยงทำให้หลอดเลือดแดงแข็งตัวได้ง่าย และ เกิดภาวะขาดเลือดไปหล่อเลี้ยงหัวใจ นำไปสู่โรคหัวใจในที่สุด ดังนั้น การจัดการความเครียดที่ถูกต้อง จึงเป็นสำคัญที่จะ ให้เกิดความเชื่อมั่นในความสามารถและทักษะของตนเองในการบริหารจัดการอารมณ์ให้ดี ไร้ซึ่งความวิตกกังวลอยู่เสมอ
10 วิธีบริหารจิต เพื่อคุณภาพชีวิตที่ยอดเยี่ยม (จาก นพ.สุรเกียรติ อาซานานุภาพ ในหนังสือหมอชาวบ้าน) กล่าวไว้ว่า
1. .ควรออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอและต่อเนื่อง ไม่ว่ายจะเป็นว่ายน้ำ รำมวยจีน โยคะ เนื่องจากการออกกำลังกายสามารถบริหารจิตไปในตัวโดยการใช้สติระลึกรู้อยู่กับจังหวะการเคลื่อนไหว
2. นอนหลับให้เพียงพอ ประมาณ 6-8 ชั่วโมง การนอนหลับดีมีผลต่อการพัฒนาสมอง หลีกเลี่ยงการอดนอนและการมีอารมณ์เครียดติดต่อกันนานๆ เพราะมีผลลบต่อร่างกาย สมองและจิตใจเป้นอย่างยิ่ง
3. บริโภคอาหารสุขภาพตามหลักธงโภชนาการ บริโภคอาหารเพื่อสุขภาพ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง
การลดหวาน มัน เค็ม หันมากินปลา กินผักและผลไม้ให้มากขึ้น และหลีกเลี่ยงการดื่มสุรา บุหรี่ และสารเสพติด
4. หมั่นเรียนรู้สิ่งใหม่ ๆ โดยการอ่าน การฟัง การค้นคว้า การหาประสบการณ์ใหม่ๆ การคิดใคร่ครวญ การถาม การ
บันทึกตามหลัก “สุ. จิ. ปุ. ลิ.” ควบคู่กับการฝึกใช้ความคิดเป็นประจำ
5. ฝึกสมาธิ เช่น ฝึกอานาปานสติ สวดมนต์ ไหว้พระ เดินจงกรม อธิษฐานจิตวันละอย่างน้อย 1-2 ครั้ง นานครั้งละ5-10 นาที ช่วยให้จิตใจมั่นคงสงบนิ่ง ไม่วอกแวกได้
6. เจริญสติ-รู้ตัวกับอิริยาบถและกิจกรรมต่างๆ มีความตื่นรู้อยู่กับปัจจุบัน เช่น ระลึกรู้ตัวอยู่
กับการนั่ง นอน ยืน เดิน การเคลื่อนไหวจังหวะ ทำกิจวัตรประจำวัน
7. ฝึกใช้ลมหายใจเป็นระฆังแห่งสติ เราสามารถตามรู้ลมหายใจเข้า-ออก รู้เนื้อ รู้ตัว รู้สติตลอดเวลา
8. ฝึกพักใจและสมองเป็นระยะๆ ในแต่ละวัน เช่น หยุดคิด โดยหันมาชื่นชมธรรมชาติ หรือศิลปะ นานครั้งละ ½ ถึง 1 นาที
ในสวน นั่งปล่อยวางอารมณ์อย่างเงียบๆ
9. เจริญปัญญาจากการสังเกตธรรมชาติของสรรพสิ่ง คิดเสมอว่า “ทุกสิ่งล้วนมีการเกิดขึ้น-ตั้งอยู่-ดับไป” เป็นธรรมดา ไม่ควรยืดมั่นถือมั่นในสิ่งใดๆ ทั้งสิ้น ควรใช้ปัญญามองทุกสิ่งตามความเป็นจริงตามเหตุปัจจัย
10. ฝึกคิดดี-พูดดี-ทำดี ให้เป็นนิสัย นอกจากนี้ควรหมั่นมีจิตอาสา ช่วยเหลือผู้อื่นโดยไม่หวังสิ่งตอบแทน
เอกสารอ้างอิง
กองสุขศึกษา กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุข หนังสือการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม การจัดการความเครียด สำหรับวัยทำงาน
