หลายคนคงเคยผ่านประสบการณ์การเดินทางระยะไกลที่ต้องนั่งอยู่กับที่นานๆ ไม่ว่าจะเป็นเดินทางด้วยรถยนต์เวลารถติดในชั่วโมงเร่งด่วนหรือโดยสารบนเครื่องบิน การต้องนั่งอยู่ในพื้นที่จำกัดเป็นระยะเวลานานมักทำให้เรารู้สึกไม่สบายตัว และมากไปกว่านั้นการนั่งอยู่กับที่เป็นเวลานานอาจจะเกิดภาวะลิ่มเลือดอุดตันหลอดเลือดดำ (Venous thromboembolism) ได้ด้วย
ภาวะลิ่มเลือดอุดตันหลอดเลือดดำมักเกิดบริเวณช่วงขาและเท้าซึ่งเป็นผลมาจากการไหลเวียนเลือดที่ลดลง อาการของภาวะลิ่มเลือดอุดตันหลอดเลือดดำได้แก่การปวดที่ขาหรือเท้า พบอาการบวมแดง สัมผัสและรู้สึกอุ่นได้ และถ้าหากลิ่มเลือดที่เกิดขึ้นนั้นเดินทางผ่านกระแสเลือดไปอุดตันบริเวณหลอดเลือดที่ปอดอาจเกิดเป็นภาวะลิ่มเลือดอุดกั้นในปอด (Pulmonary Embolism) ทำให้มีอาการเหนื่อยหอบ หายใจเร็วและเจ็บหน้าอกซึ่งอาจอันตรายถึงชีวิตได้
ปัจจัยความเสี่ยงในการเกิดภาวะลิ่มเลือดอุดตันนี้มาจากหลายสาเหตุทั้งปัจจัยทางพันธุกรรม ผลจากการใช้ยา อายุที่มากขึ้น การเคลื่อนไหวน้อยและภาวะโรคอ้วน การเดินทางโดยเครื่องบินที่มีพื้นที่ช่วงขาจำกัดทำให้ยืดขาได้ไม่เต็มที่ นั่งเป็นระยะเวลานานหรือแม้แต่การนั่งดูทีวีนานๆก็เป็นความเสี่ยงต่อภาวะนี้เช่นกัน เพราะการศึกษาของ Kubota และคณะที่ตีพิมพ์ในปี 2018 พบว่าผู้ที่มีความถี่ในการนั่งดูโทรทัศน์บ่อยครั้งมีความเสี่ยงต่อภาวะลิ่มเลือดอุดตันในหลอดเลือดดำสูงกว่าผู้ที่ไม่ค่อยได้นั่งดูโทรทัศน์มากกว่า 1.7 เท่า
การเกิดภาวะลิ่มเลือดอุดตันหลอดเลือดดำอาจเกิดเป็นอาการที่รุนแรงได้หากถูกมองข้าม เพื่อเป็นการป้องกันความเสี่ยงของภาวะดังกล่าว โดยเฉพาะเมื่อต้องเดินทางโดยเครื่องบินเป็นระยะเวลานานมากกว่า 8 ชั่วโมง ผู้โดยสารควรยืดและเหยียดขาขณะนั่งบ่อยครั้ง หาโอกาสเดินออกจากที่นั่งเมื่อสะดวก ดื่มน้ำให้เพียงพอ หลีกเลี่ยงการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์หรือคาเฟอีน และไม่ควรใส่กางเกงที่รัดรูปหรืออาจจะสวมใส่ถุงน่องที่ออกแบบมาเพื่อช่วยกระตุ้นการไหลเวียนเลือดร่วมด้วย
รูปแบบการใช้ชีวิตที่มีการเคลื่อนไหวร่างกายน้อย เช่นนั่งดูโทรทัศน์เป็นเวลานานและไม่ค่อยออกกำลังกายเป็นสาเหตุการเกิดภาวะโรคอ้วนซึ่งเป็นปัจจัยในการเกิดโรคไม่ติดต่อเรื้อรังหลายโรค และเป็นสาเหตุสัมพันธ์กับการเกิดภาวะลิ่มเลือดอุดตันหลอดเลือดดำด้วย การเพิ่มการออกกำลังกายสามารถกระตุ้นการทำงานของระบบไหลเวียนเลือดของร่างกาย เพิ่มการเผาผลาญพลังงานในร่างกายและช่วยลดความเสี่ยงต่อการเกิดโรคต่างๆได้ การเพิ่มการออกกำลังกายหรือเปลี่ยนแปลงกิจวัตรประจำวันให้มีการเคลื่อนไหวมากขึ้นเล็กน้อยๆเป็นประจำจนเกิดเป็นพฤติกรรมสุขภาพดีจึงสามารถส่งผลดีต่อสุขภาพได้มากกว่าหนึ่งทางและช่วยให้มีสุขภาพที่ดีได้ในระยะยาว
เอกสารอ้างอิง
John R. Bartholomew, Jonathan L. Schaffer and Georges F. McCormick. Air travel and venous thromboembolism: Minimizing the risk. Cleveland Clinic Journal of Medicine. 2011 February;78(2):111-120
Kubota, Y. et al (2018). TV Viewing and Incident Venous Thromboembolism: the Atherosclerotic Risk in Communities Study, Journal of Thrombosis and Thrombolysis DOI: 10.1007/s11239-018-1620-7
